Na luzie - Kilka słów o mazurskiej gwarze

Kilka słów o mazurskiej gwarze

W rozmowach o polskich gwarach zwykło się pomijać gwarę mazurską. „Jak to, mazurska? To jest coś takiego?” - oto typowa reakcja na wzmiankę o ludowym języku tego regionu. Otóż owszem, istnieje i stanowi niezwykle interesujący materiał nie tylko dla językoznawców.

Na pirsy zut ucha
Najbardziej charakterystyczne dla mazurskiej mowy są trudne do uchwycenia w tekście pisanym zmiany fonetyczne względem języka polskiego. Wesołość reszty rodaków wzbudza zawsze mazurzenie, czyli wymowa głosek c, s, z, dz w miejsce typowych cz, sz, ż, dż. Osoba posługująca się gwarą mazurską zamiast „czysta żaba szukała dżemu” powie raczej „cysta zaba sukała dzemu”.

Inną cechą rzucającą się w uszy nawet laikom jest występowanie dużej liczby nie tylko germanizmów (wyrazów z języka niemieckiego), ale też bałtyzmów, które pochodzą z języków dzisiaj już martwych. Takimi słowami są choćby „danga” - tęcza czy „jeglija” - choinka.

Kilka słówek po mazursku
Jednym z bardziej uroczych mazurskich słów wydaje się „ciućmok” - określenie człowieka niezdarnego. Możemy też nazwać go „krzywoniem” lub „nimkiem”. Lepiej jednak uważać na dzikość mazurskiej duszy. Wiele też w tej gwarze tzw. „fałszywych przyjaciół”. Dla przykładu: na Mazurach słowo „sklep” oznacza piwnicę. Jeśli chcemy udać się do sklepu, idziemy do „spółdzielni”. Można się poczuć lekko zagubionym...

Kiedy zaś Mazur zapyta nas „Jak to przyjdzie?”, wiedzmy, że nie ma na myśli żadnego proroctwa, nie spodziewa się też gości. Zastanawia się po prostu, „jak to się stało? jak to możliwe?”. Warto też uświadomić sobie, że wspominając o „malowanym ogniu”, nasz rozmówca nie odnosi się do dzieła sztuki – chce nam powiedzieć o czyimś „słomianym zapale”.

Uczmy się mazurskiego!
Zainteresowani dalszą nauką podstaw mazurskiej gwary mogą odwiedzić prowadzony przez pasjonatów regionu fanpage na Facebooku - „Mazurskie słówko na dziś”. Dobrą pomocą w przyswajaniu sobie tego języka może też okazać się dostępny za darmo w Internecie „Mały słownik gwary mazurskiej” autorstwa Erwina Kruka.